بررسی ارتباط شاخص بازار سهام با تقاضای پول در ایران

تاثیر بازار سهام روی تابع تقاضای پول اولین بار توسط میلتون فریدمن در سال 1988 مطرح گردید در واقع مطابق با بحث فرید من شاخص بازار سهام دو تاثیر بسیار مهم روی تقاضای پول دارد. یکی اثر مثبت ثروت و دیگری اثر منفی جانشینی . وقتی قیمت سهام زیاد شود اثر مثبت ثروت از سه طریق باعث اقرایش تقاضای پول می شود.1 ـ افزایش قیمت سهام باعث افزایش ثروت اسمی می شود. 2ـ افزایش قیمت سهام باعث افزایش نسبت داراییهای با ریسک به داراییهای کم ریسک مثل پول می شودکه ریسک کمتری نسبت به نگه داری سهام دارد پس تقاضای پول زیادتر خواهد شد.3 ـ هر گونه افزایش قیمت سهام تقاضای پول را زیاد می کند ، چون حجم معاملات افزایش می یابد و چون حجم معاملات زیادتر شده پول بیشتری برای انجام معاملات بیشتر لازم خواهد بود . اما اثر دوم یعنی اثر جانشینی منفی به این علت است که چون قیمت سهام زیاد شده است ، بازدهی آن هم نسبت به سایر دارایی ها زیادتر خواهد شد ، پس عده ای از افراد پول نقد خود را به سهام تبدیل خواهند کرد و تقاضای این افراد برای پول نقد کم شده و برای سهام زیادتر خواهد شد. یا به بیان دیگر این افراد ریسک ناشی از نگه داری سهام را خواهند پذیرفت چون علی رغم ریسک بالا سود آوری آن نیز نسبت به سایر دارایی ها بیشتر شده است. البته در این جا حالتی در نظر گرفته شده است که قیمت سهام افزایش پیدا کند بدیهی است در صورت کاهش قیمت سهام عکس حالت بالا اتفاق می افتد. دانستن این نکته که کدام یک از دو اثر مثبت ثروت یا منفی جانشینی ، اثر غالب هستند یا به عبارتی خالص تاثیر قیمت سهام روی تقاضای پول مثبت یا منفی است ، نقش بسیار مهمی را برای سیاست گذاران پولی ایفا می کند. به عنوان مثال اگر اثر غالب مثبت باشد، به هنگام افزایش قیمت سهام بانک مرکزی باید عرضه ی پول را افزایش دهد و یا اگر اثر غالب منفی جانشین باشد، بانک مرکزی باید به هنگام افزایش قیمت سهام عرضه پول را کاهش دهد. . در این تحقیق پس از بررسی ایستایی متغیرها با استفاده از آزمون ایستاییadf و با توجه به که متغیرها همگی انباشته از درجه یک هستند یا به عبارتی (i(1 هستند از روش هم انباشتگی یوهانسن ـ جوسیلیوس استفاده شده است. جامعه ی مورد مطالعه اقتصاد ایران بوده و حجم نمونه نیز با استفاده از داده های سالهای 1370 تا سال 1385 و به صورت فصلی (جمعاً 64 مشاهده) است . نتایج حاصل نشان میدهد شاخص بازار سهام روی تقاضای پول گسترده(m2) دارای اثر مثبت ثروت است.